21 DEC 2019 t/m 15 mrt 2020

Voormalige Synagoge

Binnen; Portretten Thuis.

Wendelien Schönfeld (1952, Den Haag) is één van die kunstenaars, die je meteen weten te raken doordat ze in staat zijn het alledaagse een ongewone schoonheid te geven. Schönfeld portretteert mensen in hun eigen omgeving met liefde voor het detail. Er wordt niet echt geposeerd, men gaat gewoon zijn of haar eigen gang of kijkt toevallig even onze kant op. Geen verhevenheid of staatsieportret, maar de herkenbaarheid van alledag. Op de bank zittend, achter de computer, even in de zon in de achtertuin. Waar komt iemands persoonlijkheid tenslotte beter tot zijn recht dan in de eigen huiskamer? Daar waar je je thuis voelt in je eigen koninkrijk, omringd door je eigen spullen.

Gewoon bijzonder                                                             

Wanneer Wendelien Schönfeld in opdracht werkt, komt ze meerdere dagen op locatie tekenen of schilderen. Ze werkt nooit vanaf foto’s en maakt graag meerdere bladen. Deze zorgvuldigheid is typerend voor haar kunstenaarschap. Haar vaardigheid om goed naar de waarneming te kunnen tekenen en schilderen zijn in eerste instantie een middel voor haarzelf om het onderwerp te verkennen en in door te kunnen dringen. Je zou het ‘kijken met je handen’ kunnen noemen.

Niet alleen richt ze zich op de persoon in de kamer, alle zintuigelijke ervaringen om haar heen in de kamer maken tezamen het portret. De kunst is iets op te lichten in een schijnbaar alledaags beeld, waar anderen aan voorbij gaan. Haar grote drijfveer is het zoeken naar en vinden van het wondertje, waarin betekenis, licht, vorm, kleur en ruimte samenvallen tot een groter geheel.

Scherptediepte

Hoe kun je een ruimte zo samenvatten op het platte vlak dat je kijkend naar het schilderij om je heen kunt kijken? Het lijkt virtual reality, maar een kunstenaar doet dat eigenlijk altijd. Wendelien legt uit: Een geschilderd portret verschilt van een foto doordat een foto met één scherpstelling wordt gemaakt. De kunstenaar daarentegen stelt op iedere afstand scherp en wandelt zo door het motief. Een schilderij is een samenvoeging van miljoenen scherpstellingen: rechts, links, hoog, laag, ver weg, dichtbij. Als het goed is, verleidt de schilder zo de kijker om al die scherpstel-momenten met hem mee te maken en stelt hem in staat rond te kijken in het beeld.

Trefzekerheid

Schönfeld maakt gebruik van verschillende technieken als olieverf op doek, gouache op papier, potlood op papier en is vooral bekend om haar schilderachtige houtsneden, die uit verschillende kleurlagen zijn opgebouwd. Ook snijdt ze beelden uit lindenhout die ze licht beschildert.

Aanvankelijk maakte ze gouaches (gouache is een dekkende waterverf) naar de waarneming als voorstudie voor haar houtsneden. Misschien juist omdat de gouaches niet bedoeld waren als eindresultaat heeft ze daar een schilderachtige vrijheid met een grote trefzekerheid en spontaniteit in ontwikkeld. Ze maken een substantieel en geliefd deel uit van haar oeuvre.

Op de tentoonstelling brengen we een groot aantal van de portretten in opdracht samen met de vrije werken, portretten van haar familie, vrienden en bekenden. Het zijn intieme, kleurrijke werken, vaak in een serie gemaakt.

Uit het platte vlak gestapt

Haar kleine houten beelden zijn vaak 3-dimensionale versies van de geportretteerden op de schilderijen. Ook hier is geen heroïek te bespeuren, maar zie je mensen gewoon ontspannen staan of zitten, vergroeid met hun leunstoel. De stoel heeft zich in de loop der jaren aangepast aan de eigenaar. Het beeld is een ode aan dat wat doorgaans niet in marmer gebeiteld wordt, maar waar het leven voornamelijk uit bestaat, de tussenmomenten, gewoon ‘zijn’, uitrusten en opladen voor de inspannende zaken van het dagelijks bestaan.

Marmot of mens?

Wendelien Schonfeld: “In de krant lees ik dat de genen van de marmot in 99% overeenkomen met die van de mens. Die ene procent die wij als mensen onderling te verdelen hebben kan dus niet voor al te grote verschillen zorgen. Maar dat kleine verschil is nu juist wel het zout in de pap van het menselijk contact. En in een tijd waarin zoveel gelijkgeschakeld wordt, zinnig om op scherp te stellen. Als ik later aan de hemelpoort klop en Petrus vraagt naar mijn papieren, dan zal ik zeggen: ik heb mensen geportretteerd om te laten zien dat dat kleine verschil ertoe doet”.